#4 Amfetamina

W 1887 roku w Stanach Zjednoczonych po raz pierwszy uzyskano fenylopropanolaminę, pochodną amfetaminy. W 1910 dwóch amerykańskich naukowców opisało amfetaminę jako substancję pobudzającą ośrodkowy układ nerwowy. W ciągu kilku lat powstał szereg związków o podobnym działaniu. W roku 1927 uzyskano siarczan amfetaminy, który po niecałych 6 latach trafił do masowej produkcji. Amfetamina została zsyntetyzowana w latach 30. w USA, a podczas II wojny światowej była powszechnie stosowaną substancją przez wojska wszystkich większych armii, pozwalając żołnierzom pozostać czujnym w okopach. Amfetamina była w Stanach Zjednoczonych legalnym lekiem, który można było kupić bez recepty, aż do końca lat 60. XX wieku. Stosowali ją masowo m.in. kierowcy ciężarówek, jednak liczne przypadki śmierci z wyczerpania i powodowanie przez nich wypadków pod wpływem tego leku spowodowały, że amerykańska Agencja Żywności i Leków zdecydowała się zakazać sprzedaży amfetaminy bez recepty i zaliczyła ją do zabronionych środków pobudzających. Obecnie lek ten jest jeszcze czasami stosowany przy leczeniu głębokich depresji i śpiączek, jest on jednak zastępowany przez bezpieczniejsze w użyciu leki antydepresyjne nowej generacji, jak na przykład fluoksetyna. popularność amfetaminy wzrosła dopiero w latach 80. i 90. Było to związane z modą na kulturę rave. Podczas kilkudniowych imprez techno występowało zapotrzebowanie na substancję ukrywającą zmęczenie i pozwalającą na ogromny wysiłek podczas tańca przy kilkudziesięciogodzinnym braku snu.

Nomenklatura systematyczna: 1-fenylopropano-2-azan
1-fenylopropano-2-amina
1-fenylopropylo-2-amina

Wzór sumaryczny: C₉H₁₃N

Masa molowa: 135,21 g/mol

Temperatura topnienia: 27 °C

Temperatura wrzenia: 203 °C 

Amfetamina to bezwonny proszek o cierpko- gorzkim smaku. Może występować w różnych kolorach, od białego do ceglastoczerwonego. Występuje także w postaci tabletek lub przezroczystych kryształków. W zależności od spożytej dawki efekty działania trwają 2- 3 godziny.

Amfetamina i metamfetamina przyjmowane są drogą pokarmową, dożylnie, palone, wdychane przez nos. Zależnie od drogi przyjęcia ich działanie wykazuje pewne różnice. Na przykład przy podaniu dożylnym lub paleniu w ciągu 5–15 sekund występuje tzw. kop czyli krótkotrwały okres niezwykle intensywnej euforii. Podanie doustne i donosowe wywołuje euforię o słabszym nasileniu, tzw. high. Trwa ona 3-5 minut po przyjęciu przez śluzówki nosa, a ok. 20 minut po przyjęciu doustnym.

najpopularniejszy sposób wprowadzania amfetaminy do organizmu

Amfetamina wywołuje:

• Silne pobudzenie psychomotoryczne.
• Brak łaknienia.
• Jadłowstręt.
• Zwiększenie wydolności organizmu.
• Polepszona koncentracja.
• Przypływ energii.
• Brak lęku.
• Euforia.
• Silnie zwiększone poczucie pewności siebie.
• Drażliwość i agresywność.
• Przymglona świadomość.
• Formikacje (wrażenie obecności insektów na skórze).

 Skutki uboczne:

• Rozszerzone źrenice.
• Przyspieszona akcja serca i szybki oddech.
• Podwyższone ciśnienie krwi.
• Problemy z erekcją.
• Wypłukanie witamin z organizmu.
• Zwiększone wydalanie moczu, może powodować odwodnienie.
• Suchość w ustach.
• Uszkodzenie szkliwa zębów.
• wahania nastroju.

Po odstawieniu amfetaminy występuje tzw. zejście lub zjazd. Objawy abstynencyjne u użytkowników:

• Przygnębienie.
• Zmęczenie.
• Apatia.
• Wewnętrzny niepokój.
• Senność.
• Bóle głowy.
• Obniżone napięcie mięśniowe.
• Wzmożone łaknienie. 

Objawy te wystepują aż do pełnego wydalenia substancji z organizmu.

 

#3 Ecstasy (MDMA, XTC)

Ecstasy zostało otrzymane w 1912 roku w niemieckich zakładach farmaceutycznych Merck KGaA, w których wynaleziono wiele innych substancji psychoaktywnych (przez to na MDMA nie zwrócono uwagi). Dopiero w latach 60. XX wieku poddał publicznej uwadze badania nad tą substancją Alexander Shulgin ze Stanów Zjednoczonych. Często używane później przez amerykańskich psychoterapeutów z powodu swoich empatycznych właściwości. Najpierw zdobyło popularność w środowisku yuppie, potem w klubach gejowskich. Z powodu szerokiego zjawiska pozamedycznego korzystania z XTC w drugiej połowie lat 80. zostało wpisane na listę substancji zakazanych. W latach 90. substancja zdobyła dużą popularność w kulturze rave. W gronie naukowców zajmujących się substancjami psychoaktywnymi uznaje się, że żadna z nich nie zdobyła takiego uznania i popularności tak szybko jak ecstasy.

Nomenklatura systematyczna: N-[2-(1,3-benzodioksol-5-yl)-1-metyloetylo]-N-metyloamina
Wzór sumaryczny: C₁₁H₁₅NO₂
Masa molowa: 193,25 g/mol
Temperatura topnienia: brak danych
Temperatura wrzenia: brak danych
Wygląd: białoszary krystaliczny proszek

Pojedyncza dawka ecstasy wynosi zazwyczaj od 75 do 200 mg zaczyna działać po około 40 minutach, w ciągu kolejnych 30 nasila działanie. Po 4- 6 godzinach objawy ustępują. MDMA zażywa się doustnie. W sprzedaży można ją najczęściej spotkać w postaci tabletek i kapsułek. Wyróżniają się kolorem, kształtem, wzorem czy napisem. Często występują z dodatkiem innych substancji, najczęściej amfetaminy.

różne rodzaje tabletek ecstasy

Działanie ecstasy:

• Euforia, wyraźna poprawa samopoczucia a nawet większa pewność siebie.
• Wyostrzona percepcja- działanie zmysłów.
• Uczucie przypływu energii.
• Intensywne przeżycia emocjonalne.
• Silna więź z otoczeniem- empatia.
• Pobudzenie seksualne.
• Napięcie emocjonalne.
• Poczucie utraty kontroli

Tak jak w przypadku innych pochodnych amfetaminy uczucie euforii ma wpływ na właściwości uzależniające XTC. Występuje chęć szybkiej poprawy samopoczucia, co uzyskać można biorąc kolejną dawkę MDMA. Z drugiej strony konieczność przyjęcia następnej porcji narkotyku powstrzymywana jest przez świadomość występowania tzw. zejścia lub zjazdu- są to dolegliwości pojawiające się po pewnym czasie od odstawienia substancji objawiające się: zmęczeniem, zawrotami głowy i nudnościami, dekoncentracją, sennością oraz irytacją.

Skutki uboczne zażywania ecstasy:

• Rozszerzone źrenice.
• Pobudzenie.
• Irracjonalne zachowania.
• Pogorszona koordynacja ruchowa.
• Halucynacje.
• Na skutek przedawkowania może dojść do tzw. złośliwego zespołu neuroleptycznego- spadek ciśnienia krwi, gwałtowny wzrost temperatury ciała, drgawki i śpiączka.
• Migotanie komór serca u osób z chorobami układu krążenia.
• Szczękościsk i zgrzytanie zębami mogą spowodować kruszenie zębów.
• Depresje, urojenia oraz psychozy.

Zgodnie z wynikami badań Davida Nutta, byłego przewodniczącego brytyjskiej Komisji Doradczej ds. Nadużywania Narkotyków (ACMD), MDMA jest jedną z najmniej groźnych substancji psychoaktywnych. W jego klasyfikacji dwudziestu używek, MDMA zajmuje miejsce osiemnaste, podczas gdy alkohol piąte.

W Polsce ecstasy jest substancją nielegalną. Zaklasyfikowana została jako substancja psychotropowa grupy I-P.

#2 Alkohol etylowy (etanol)

Odkrycie etanolu przypisywane jest arabskiemu alchemikowi Geberowi, a sama nazwa „alkohol” nadana została przez Paracelsusa. Określenie spiritus vini wywodzi się od łacińskich słów spiritus – duch oraz vinum – wino, co tłumaczy się jako: duch wina, esencja wina, czysty etanol, tzn. pochodzący (wyizolowany) z wina. Ogólnoustrojowe i miejscowe działanie tej substancji znane było już w starożytności, np. alkoholem polewano rany, aby przyspieszyć proces gojenia. 

Nomenklatura systematyczna: etanol
Wzór sumaryczny: C₂H₅OH
Masa molowa: 46,07 g/mol
Temperatura topnienia: -114,3° C
Temperatura wrzenia: 78,4° C
Wygląd: bezbarwna, klarowna ciecz

Etanol do celów spożywczych otrzymuje się w wyniku fermentacji alkoholowej. Podstawowymi surowcami do produkcji etanolu są: buraki cukrowe, trzcina cukrowa, ziemniaki, i wiele innych roślin. W farmacji etanol wykorzystywany jest m.in. jako rozpuszczalnik do sporządzania niektórych leków. Cena prostych napojów alkoholowych (czystych wódek i spirytusu spożywczego) w wielu krajach wynika z podatków nakładanych na te produkty, a nie z kosztów ich produkcji. Rzeczywisty koszt wytworzenia 1 l spirytusu to ok. 0,50 euro, gdy jest on otrzymywany przez fermentację i jeszcze taniej jeśli pochodzi z syntezy bezpośredniej. Etanol do celów przemysłowych jest często produkowany poprzez bezpośrednią syntezę z gazu syntezowego (mieszaniny CO, H₂ i H₂O), która prowadzi do czystszego chemicznie etanolu. Etanol jest tanim w produkcji surowcem i jest jednocześnie stosunkowo niegroźny dla środowiska, dlatego jest wykorzystywany jako rozpuszczalnik w przemyśle chemicznym. Stosowany jest także jako paliwo napędowe – np. w Brazylii 86% sprzedawanych nowych aut jest przystosowanych do spalania etanolu.

etanol absolutny farmaceutyczny

Alkohol etylowy należy do związków chemicznych, które szybko wchłaniają się z przewodu pokarmowego – już w ciągu 5–10 minut po spożyciu można go wykryć we krwi. W ciągu 15 minut wchłonięciu ulega 50% spożytej dawki.

Etanol jest środkiem odurzającym o działaniu narkotycznym. Wypicie 150–250 g alkoholu etylowego w krótkim czasie może okazać się śmiertelne, choć nie są to zbyt częste przypadki i zwykle są one uwarunkowane innymi czynnikami takimi jak np. choroby układu krwionośnego. Etanol jest substancją narkotyczną z kategorii depresantów. Wywołuje:

• Zaburzenia ruchu i mowy.
• Stan pobudzenia i rozszerzenie źrenic.
• Odprężenie i podwyższoną pewność siebie.
• Brak odczuwania zmęczenia i ogólna poprawa nastroju.
• Uczucie ciepła- przyspiesza krążenie i rozszerza naczynia krwionośne.
• Problemy z utrzymaniem równowagi.
• Utrata kontroli nad emocjami.
• Zanikanie zdolności koncentracji, oceny sytuacji oraz zaburzenie zdolności logicznego myślenia.
• Zachowania agresywne i impulsywne.
• Czasami całkowitą utratę świadomości i zaniki pamięci. 

Skutki uboczne:

• Bóle mięśni i uciskowe bóle nerwów.
• Upośledzenia ruchowe nadgarstka i dłoni.
• Problemy z widzeniem- mogą prowadzić do całkowitej ślepoty.
• Obkurczenie mózgu- korowo- podkorowe zaniki komórek nerwowych (ustają po zaprzestaniu spożycia).
• Zaburzenia krążenia i wahania ciśnienia krwi.
• Tzw. padaczka alkoholowa- występuje po odstawieniu alkoholu.
• Pęknięcia, wybroczyny i nadżerki błony śluzowej żołądka.
• Nadmierne odkładanie się tłuszczu w komórkach wątroby.
• Zapalenie, zwłóknienie, a następnie marskość wątroby- może doprowadzić do raka tego narządu.
• Stan zapalny trzustki- czasem doprowadza do "samotrawienia" tego narządu, może być przyczyną cukrzycy.

marskość wątroby

Etanol jest surowcem m.in. do produkcji aldehydu octowego, eteru dietylowego, estrów etylowych. Jako rozpuszczalnik (lakierów, pokostów, perfum, przypraw) jest szeroko stosowany w różnych działach przemysłu. Etanol wykazuje działanie aseptyczne. Etanol skażony sprzedawany jest jako denaturat. 

#1 Meskalina

Jest jedną z najdłużej znanych substancji psychoaktywnych. Była używana przez Indian z terenów Meksyku i Stanów Zjednoczonych jako ekstrakt z kaktusa podczas obrzędów religijnych. Czyniło z niej użytek wielu artystów (między innymi Stanisław Ignacy Witkiewicz), a Aldous Huxley opisał swoje doświadczenia z meskaliną w książce Drzwi percepcji.  Jest to organiczny związek chemiczny-  alkaloid z szeregu fenyloetyloamin. Niemiec Arthur Heffter był pierwszym, który zidentyfikował i wyizolował substancje w 1897, a Ernst Spath jako pierwszy w 1919 roku uzyskał ją syntetycznie. Meskalina w naturze występuje w kaktusach, między innymi w pejotlu i san pedro, a także w małych ilościach w bobowatych.

san pedro

pejotl

Nomenklatura systematyczna: 2-(3,4,5-trimetoksyfenylo)etyloamina
Wzór sumaryczny: C₁₁H₁₇NO₃
Masa molowa: 211,26 g/mol
temperatura topnienia: 35°C
Temperatura wrzenia: 180- 180,5°C (12 mmHg)
Wygląd: bezbarwne kryształy

meskalina w formie proszku

Średnia dawka meskaliny waha się w przedziale 300- 400 mg (400- 600 mg to już duża dawka). Nawet niewielkie przedawkowanie może prowadzić do śmierci w wyniku paraliżu układu oddechowego. Zażywa się ją doustnie, pali lub wstrzykuje (injekcja). Wywołuje: 

• Efekty typu "halo"- przedmioty, które obserwujemy otoczone są kolorowymi obwódkami, często zmieniającymi kolory lub dające barwne cienie.
• Zmiany intensywności kolorów- są one nie do opisania, kolory mają tak niezwykłe nasycenia i barwy jak nie z tego świata, niektórzy nazywają je "halucynacjami w Techni-colorze".
• Zmiany kontrastu, szczególnie konturów obserwowanych przedmiotów.
• Cienie- są trudnym do opisania doznaniem, przedmioty, na które patrzymy mają jakby kolorowe cienie, które są bardziej rzeczywiste niż realne obrazy.
• Zmiany kształtu i symetrii- pojawiające się i znikające powodują, że czasami mamy uczucie "pływania".
• Zaburzenia i zmiany w intensywności, czy szybkości poruszania się przedmiotów, często efekty kina typu stop klatka czy zwolnione tempo.
• Braki w kolorach- często występuje brak czerni czy bieli a także innych kolorów.
• Ciągłe zmiany intensywności zabarwienia obserwowanych przedmiotów. 
• Silne poczucie dwoistości- miało ono znaczny wpływ na religijne użycie meskaliny. Towarzyszy temu uczuciu silne, niemal namacalne przekonanie, że nie jesteśmy dłużej sobą. Wyraźnie odczuwana jest granica pomiędzy umysłem czy może lepiej duszą a ciałem. Wyraźnie odczuwamy, że możemy być przeniesieni w kogoś lub coś i stać się kimś lub czymś innym. Prowadzi to u osób zażywających substancję bez przewodnika i rytuału do depresji i utraty wiary we własną osobowość.
• Zaburzenie czasu i przestrzeni. Osoby będące pod wpływem meskaliny odczuwają silne "namacalne" zmiany czasu i trudności z określeniem trwania np. minuty. Czasami pojawiają się dziwne odczucia, że czas jest przenoszony z miejsca na miejsce. Percepcja przestrzeni ulega silnej deformacji, nie odczuwamy fizycznych realności. Część otoczenia może stać się lekka i duża część ciężka i mała.
• Synestezja, czyli czucie kolorów i widzenie dźwięków, odbieranie znaczeń i przekazów płynących od przedmiotów nie mających najmniejszego znaczenia, kolorowe symfonie trudne do opisania, chwile uniesienia, które na pewno u Indian powodowały przekonanie o bezpośrednim kontakcie z Bogiem.
• Mieszanie się sensu i znaczenia otaczających zjawisk.
• Spowolnienie i osłabienie pamięci, utrudniona zdolność do odpowiedzi na pytania.
• Trudności w komunikowaniu się ze światem zewnętrznym przy jednoczesnej wielkiej podatności na sugestię i hipnozę.

Wszystkie opisane efekty mają silne emocjonalne podłoże psychiczne- pod wpływem tej substancji ma się silne przekonanie o realności obserwowanych zjawisk. Stan odurzenia po zażyciu meskaliny może trwać 4- 20 godzin. Często imituje ją amfetamina pomieszana z LSD.

Skutki uboczne:

• Nieznaczny wzrost ciśnienia krwi i tętna, zmiany te nie są zależne od przyjętej dawki.
• Znaczny wzrost "refleksu kolanowego".
• Rozszerzenie źrenic.
• Zaburzenia równowagi i utrudnione poruszanie się.
• Wzrost motoryki ruchowej i aktywności często powodujący objawy zniecierpliwienia.
• Szybkie pocenie się.
• Wzrost częstotliwości amplitudy oddechowej.
• Obniżenie temperatury ciała w pierwszych czterech godzinach, a następnie jej podwyższenie.
• Szybkie podwyższenie poziomu cukru zwłaszcza w pierwszej godzinie, wyrównanie tego poziomu następuje między drugą a trzecią godziną.
• Obniżenie poziomu potasu we krwi.
• Zatrzymanie moczu.
• Wyraźne obniżenie produkcji leukocytów, zwłaszcza w drugiej i czwartej godzinie.
• Zmiany występujące w zapisie EEG związane z obniżeniem fal alpha.
• Zmiany skórne, gęsia skóra, dreszcze, duże dawki powodują wstawanie włosów.
• Zaburzenie wydzielania śliny.
• Napady ciepła i zimna.

Produkcja meskaliny jest mało opłacalna i ze względu na trudności z jej pozyskaniem jest jedna z mniej popularnych w Europie substancji psychoaktywnych. W Polsce praktycznie nie występuje na czarnym rynku. Produkcja i obrót meskalina w naszym kraju są zakazane. Substancja znajduje się w wykazie środków odurzających w grupie I-P.