#2 Alkohol etylowy (etanol)

Odkrycie etanolu przypisywane jest arabskiemu alchemikowi Geberowi, a sama nazwa „alkohol” nadana została przez Paracelsusa. Określenie spiritus vini wywodzi się od łacińskich słów spiritus – duch oraz vinum – wino, co tłumaczy się jako: duch wina, esencja wina, czysty etanol, tzn. pochodzący (wyizolowany) z wina. Ogólnoustrojowe i miejscowe działanie tej substancji znane było już w starożytności, np. alkoholem polewano rany, aby przyspieszyć proces gojenia. 

Nomenklatura systematyczna: etanol
Wzór sumaryczny: C₂H₅OH
Masa molowa: 46,07 g/mol
Temperatura topnienia: -114,3° C
Temperatura wrzenia: 78,4° C
Wygląd: bezbarwna, klarowna ciecz

Etanol do celów spożywczych otrzymuje się w wyniku fermentacji alkoholowej. Podstawowymi surowcami do produkcji etanolu są: buraki cukrowe, trzcina cukrowa, ziemniaki, i wiele innych roślin. W farmacji etanol wykorzystywany jest m.in. jako rozpuszczalnik do sporządzania niektórych leków. Cena prostych napojów alkoholowych (czystych wódek i spirytusu spożywczego) w wielu krajach wynika z podatków nakładanych na te produkty, a nie z kosztów ich produkcji. Rzeczywisty koszt wytworzenia 1 l spirytusu to ok. 0,50 euro, gdy jest on otrzymywany przez fermentację i jeszcze taniej jeśli pochodzi z syntezy bezpośredniej. Etanol do celów przemysłowych jest często produkowany poprzez bezpośrednią syntezę z gazu syntezowego (mieszaniny CO, H₂ i H₂O), która prowadzi do czystszego chemicznie etanolu. Etanol jest tanim w produkcji surowcem i jest jednocześnie stosunkowo niegroźny dla środowiska, dlatego jest wykorzystywany jako rozpuszczalnik w przemyśle chemicznym. Stosowany jest także jako paliwo napędowe – np. w Brazylii 86% sprzedawanych nowych aut jest przystosowanych do spalania etanolu.

etanol absolutny farmaceutyczny

Alkohol etylowy należy do związków chemicznych, które szybko wchłaniają się z przewodu pokarmowego – już w ciągu 5–10 minut po spożyciu można go wykryć we krwi. W ciągu 15 minut wchłonięciu ulega 50% spożytej dawki.

Etanol jest środkiem odurzającym o działaniu narkotycznym. Wypicie 150–250 g alkoholu etylowego w krótkim czasie może okazać się śmiertelne, choć nie są to zbyt częste przypadki i zwykle są one uwarunkowane innymi czynnikami takimi jak np. choroby układu krwionośnego. Etanol jest substancją narkotyczną z kategorii depresantów. Wywołuje:

• Zaburzenia ruchu i mowy.
• Stan pobudzenia i rozszerzenie źrenic.
• Odprężenie i podwyższoną pewność siebie.
• Brak odczuwania zmęczenia i ogólna poprawa nastroju.
• Uczucie ciepła- przyspiesza krążenie i rozszerza naczynia krwionośne.
• Problemy z utrzymaniem równowagi.
• Utrata kontroli nad emocjami.
• Zanikanie zdolności koncentracji, oceny sytuacji oraz zaburzenie zdolności logicznego myślenia.
• Zachowania agresywne i impulsywne.
• Czasami całkowitą utratę świadomości i zaniki pamięci. 

Skutki uboczne:

• Bóle mięśni i uciskowe bóle nerwów.
• Upośledzenia ruchowe nadgarstka i dłoni.
• Problemy z widzeniem- mogą prowadzić do całkowitej ślepoty.
• Obkurczenie mózgu- korowo- podkorowe zaniki komórek nerwowych (ustają po zaprzestaniu spożycia).
• Zaburzenia krążenia i wahania ciśnienia krwi.
• Tzw. padaczka alkoholowa- występuje po odstawieniu alkoholu.
• Pęknięcia, wybroczyny i nadżerki błony śluzowej żołądka.
• Nadmierne odkładanie się tłuszczu w komórkach wątroby.
• Zapalenie, zwłóknienie, a następnie marskość wątroby- może doprowadzić do raka tego narządu.
• Stan zapalny trzustki- czasem doprowadza do "samotrawienia" tego narządu, może być przyczyną cukrzycy.

marskość wątroby

Etanol jest surowcem m.in. do produkcji aldehydu octowego, eteru dietylowego, estrów etylowych. Jako rozpuszczalnik (lakierów, pokostów, perfum, przypraw) jest szeroko stosowany w różnych działach przemysłu. Etanol wykazuje działanie aseptyczne. Etanol skażony sprzedawany jest jako denaturat.